Một số
nội dung cơ bản của Luật Tiếp công dân
Tiếp công dân là công tác quan trọng
trong các hoạt động của Đảng, Nhà nước và các cơ quan, tổ chức trong hệ thống
chính trị ở nước ta. Thông qua việc tiếp công dân, Nhà nước và các cơ quan, tổ
chức tiếp nhận được các khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của nhân dân
liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật để có
các biện pháp xử lý, khắc phục kịp thời. Làm tốt công tác tiếp công dân là thể
hiện bản chất Nhà nước của dân, do dân và vì dân, tăng cường mối quan hệ giữa
nhân dân với Đảng và Nhà nước. Mặt khác, thông qua công tác tiếp công dân giúp
cho Đảng và Nhà nước tiếp nhận được những thông tin phản hồi từ thực tế, những
vấn đề nảy sinh từ cuộc sống, từ đó đề ra những chủ trương, quyết sách đúng
đắn, hợp lòng dân.
Nhận thức rõ được tầm quan trọng của công
tác này, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị,
văn bản pháp luật về tiếp công dân; các cơ quan, tổ chức đã triển khai, thực
hiện có hiệu quả công tác này.
Ngày 25/11/2013, tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật
Tiếp công dân và Luật đã được Chủ tịch nước ký Lệnh công bố số 17/2013/L-CTN
ngày 06/12/2013. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2014.
Luật gồm 09 chương, 36 điều:
Chương I.
Quy định chung, gồm 06 điều, từ Điều 1 đến Điều 6. Chương này quy định về phạm
vi điều chỉnh, giải thích từ ngữ, nguyên tắc tiếp công dân, trách nhiệm tiếp
công dân, quản lý công tác tiếp công dân và các hành vi bị nghiêm cấm.
Chương II. Quyền
và nghĩa vụ của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; trách nhiệm
của người tiếp công dân (gồm 03 điều, từ Điều 7 đến Điều 9). Chương này quy
định về quyền và nghĩa vụ của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh;
trách nhiệm của người tiếp công dân và những trường hợp được từ chối tiếp người
đến nơi tiếp công dân.
Chương III. Tiếp
công dân tại Trụ sở tiếp công dân ở Trung ương, Trụ sở tiếp công dân cấp tỉnh,
Trụ sở tiếp công dân cấp huyện; việc tiếp công dân cấp xã (gồm 06 điều, từ Điều
10 đến Điều 15). Chương này quy định về Trụ sở tiếp công dân, tiếp công dân tại
Trụ sở tiếp công dân ở Trung ương; tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân cấp
tỉnh; tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân cấp huyện; nhiệm vụ, quyền hạn của
Trưởng Ban tiếp công dân; việc tiếp công dân ở xã, phường, thị trấn.
Chương IV. Tiếp
công dân tại cơ quan hành chính nhà nước; tại Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát
nhân dân, Kiểm toán Nhà nước (gồm 04 điều, từ Điều 16 đến Điều 19). Chương này
quy định về việc tổ chức tiếp công dân tại cơ quan hành chính nhà nước, tại Tòa
án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước, trách nhiệm của người
đứng đầu cơ quan trong việc tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân.
Chương V.Tiếp
công dân của các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội, của Hội đồng nhân dân
và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp (gồm 4 điều, từ Điều 20 đến Điều 23).
Chương này quy định về việc tiếp công dân của các cơ quan của Quốc hội, đại
biểu Quốc hội, của Hội đồng nhân dân và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp,
đồng thời giao Ủy ban thường vụ Quốc hội quy định chi tiết các vấn đề này.
Chương VI. Hoạt
động tiếp công dân của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân (gồm 05 điều, từ Điều
24 đến Điều 28), trong đó quy định về công bố thông tin về việc tiếp công dân của
cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân; tiếp và xử lý bước đầu khiếu nại, tố cáo,
kiến nghị, phản ánh; phân loại, chuyển nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị,
phản ánh đến cơ quan, người có thẩm quyền thụ lý, giải quyết; trách nhiệm thông
báo cho Ban tiếp công dân, người tiếp công dân về việc giải quyết khiếu nại, tố
cáo, kiến nghị, phản ánh được chuyển đến; thông báo kết quả xử lý khiếu nại, tố
cáo, kiến nghị, phản ánh.
Chương VII. Trách
nhiệm tiếp và xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị,
phản ánh về một nội dung (gồm 04 điều, từ Điều 29 đến Điều 32). Chương này quy
định về trách nhiệm tiếp và xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố
cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung; tiếp và xử lý trường hợp nhiều người
cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung tại nơi tiếp công
dân; trách nhiệm phối hợp của người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị trong
việc tiếp và xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị,
phản ánh; trách nhiệm của Tổng Thanh tra Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an, Chủ
tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh.
Chương VIII. Điều
kiện đảm bảo cho hoạt động tiếp công dân (gồm 02 điều, từ Điều 33 đến Điều 34),
trong đó quy định về điều kiện đảm bảo cho hoạt động tiếp công dân và tiêu
chuẩn, chế độ, chính sách đối với người tiếp công dân.
Chương IX. Điều
khoản thi hành, gồm 02 điều, Điều 35 quy định về hiệu lực thi hành và Điều 36
quy định về hướng dẫn thi hành Luật tiếp công dân.
MỘT SỐ NỘI DUNG CƠ BẢN
1. Về trách nhiệm tiếp công dân
Điều 4 của Luật đã quy định đầy đủ về việc
các cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm tiếp công dân. Theo đó, các cơ quan
nhà nước có trách nhiệm tổ chức tiếp công dân bao gồm: Chính phủ; Bộ, cơ quan
ngang bộ; tổng cục và tổ chức tương đương; cục; Ủy ban nhân dân các cấp; Cơ
quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; cơ
quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc
tỉnh; Các cơ quan của Quốc hội; Hội đồng nhân dân các cấp; Tòa án nhân dân,
Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán Nhà nước.
Đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân
dân các cấp có trách nhiệm tiếp công dân theo quy định của Luật này và các văn
bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.
Trong phạm vi chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn của mình, tổ chức chính trị, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức
chính trị - xã hội, cơ quan thuộc Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập tổ chức
việc tiếp công dân phù hợp với yêu cầu, quy mô, tính chất hoạt động của cơ
quan, tổ chức, đơn vị mình.
Căn cứ vào quy định của Luật này, cơ quan
trung ương của tổ chức chính trị, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức
chính trị - xã hội quy định về việc tiếp công dân trong cơ quan, tổ chức thuộc
hệ thống mình; Chính phủ quy định cụ thể việc tiếp công dân tại các cơ quan
thuộc Chính phủ, đơn vị sự nghiệp công lập.
2. Về quyền và nghĩa vụ của công dân đến khiếu nại,
tố cáo, kiến nghị, phản ánh
Điều 7 của Luật quy định cụ thể về quyền
và nghĩa vụ của người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh. Theo đó, khi
đến nơi tiếp công dân, người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh có các
quyền sau: Trình bày về nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh;
Được hướng dẫn, giải thích về những nội dung liên quan đến khiếu nại, tố cáo,
kiến nghị, phản ánh của mình; Khiếu nại, tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật
của người tiếp công dân; Nhận thông báo về việc tiếp nhận, kết quả xử lý khiếu
nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; Trường hợp người khiếu nại, tố cáo, kiến
nghị, phản ánh không sử dụng thông thạo tiếng Việt thì có quyền sử dụng người
phiên dịch; Các quyền khác theo quy định của pháp luật về khiếu nại, pháp luật
về tố cáo.
Tương ứng với các quyền, khoản 2 Điều 7
của Luật cũng quy định về nghĩa vụ của người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản
ánh, bao gồm: Nêu rõ họ tên, địa chỉ hoặc xuất trình giấy tờ tuỳ thân,
giấy ủy quyền (nếu có); Có thái độ đúng mực, tôn trọng đối với người tiếp công
dân; Trình bày trung thực sự việc, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến
nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; ký hoặc điểm chỉ xác nhận
những nội dung trình bày đã được người tiếp công dân ghi chép lại; Nghiêm chỉnh
chấp hành nội quy tiếp công dân và hướng dẫn của người tiếp công dân; Trường
hợp nhiều người cùng khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh về một nội dung thì
phải cử người đại diện để trình bày nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản
ánh; Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung khiếu nại, tố cáo của mình.
3. Về trách nhiệm của người tiếp công dân
Điều 8 của Luật cũng quy định về trách
nhiệm của người tiếp công dân, đó là: Khi tiếp công dân, người tiếp công dân
phải bảo đảm trang phục chỉnh tề, có đeo thẻ công chức, viên chức hoặc phù hiệu
theo quy định; Yêu cầu người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh nêu rõ
họ tên, địa chỉ hoặc xuất trình giấy tờ tùy thân, giấy ủy quyền (nếu có); có
đơn hoặc trình bày rõ ràng nội dung khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh;
cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết cho việc tiếp nhận, thụ lý vụ việc; Có
thái độ đúng mực, tôn trọng công dân, lắng nghe, tiếp nhận đơn khiếu nại, tố
cáo, kiến nghị, phản ánh hoặc ghi chép đầy đủ, chính xác nội dung mà người đến
khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh trình bày; Giải thích, hướng dẫn cho
người đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh chấp hành chủ trương, đường
lối, chính sách, pháp luật, kết luận, quyết định giải quyết đã có hiệu lực pháp
luật của cơ quan có thẩm quyền; hướng dẫn người khiếu nại, tố cáo, kiến nghị,
phản ánh đến đúng cơ quan hoặc người có thẩm quyền giải quyết; Trực tiếp xử lý
hoặc phân loại, chuyển đơn, trình người có thẩm quyền xử lý khiếu nại, tố cáo,
kiến nghị, phản ánh; thông báo kết quả xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản
ánh cho công dân; Yêu cầu người vi phạm nội quy nơi tiếp công dân chấm dứt hành
vi vi phạm; trong trường hợp cần thiết, lập biên bản về việc vi phạm và yêu cầu
cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật.
Các quy định này nhằm nâng cao trách
nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong hoạt động tiếp công dân, đồng thời
đảm bảo thiết lập trật tự kỷ cương tại nơi tiếp công dân và ngăn chặn trường
hợp lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để gây rối trật tự công cộng.
4. Về trụ sở tiếp công dân
Trụ sở tiếp công dân là nơi để công dân
trực tiếp đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh với lãnh đạo Đảng, Nhà
nước ở trung ương hoặc lãnh đạo Đảng, chính quyền ở địa phương; có đại diện của
một số cơ quan, tổ chức tại trung ương hoặc địa phương tham gia tiếp công dân
thường xuyên và là nơi để lãnh đạo Đảng, Nhà nước ở trung ương hoặc địa phương
trực tiếp tiếp công dân trong những trường hợp cần thiết. Theo đó, trụ sở tiếp
công dân bao gồm: Trụ sở tiếp công dân ở trung ương; trụ sở tiếp công dân ở
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Trụ sở tiếp công
dân cấp tỉnh); trụ sở tiếp công dân ở quận, huyện, thành phố, thị xã thuộc tỉnh
(sau đây gọi chung là Trụ sở tiếp công dân cấp huyện).
Ban
tiếp công dân được thành lập để trực tiếp quản lý Trụ sở tiếp công dân ở mỗi
cấp; phối hợp cùng đại diện cơ quan, tổ chức hữu quan tổ chức, thực hiện việc
tiếp công dân thường xuyên tại Trụ sở tiếp công dân và thực hiện nhiệm
vụ: Tổ chức việc tiếp công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến
nghị, phản ánh tại Trụ sở tiếp công dân; Giải thích,
hướng dẫn công dân thực hiện việc khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo
quy định của pháp luật; Phân loại, xử lý đơn khiếu
nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh được tiếp nhận tại Trụ sở tiếp công dân; thực
hiện việc chuyển đơn khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh đã được tiếp nhận
nhưng không thuộc phạm vi, trách nhiệm xử lý của cơ quan, tổ chức tham gia tiếp
công dân thường xuyên tại Trụ sở tiếp công dân; Theo
dõi, đôn đốc cơ quan, tổ chức, đơn vị có thẩm quyền xử lý, trả lời về việc giải
quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh mà Ban tiếp công dân đã chuyển đến;
Tổng hợp tình hình, kết quả công tác tiếp công dân tại Trụ sở tiếp công dân;
báo cáo định kỳ và đột xuất với cơ quan, tổ chức có thẩm quyền.
Qua công tác tiếp công dân, các khiếu
nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân được các cơ quan, đơn vị tiếp
nhận, xử lý và giải quyết theo quy định, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của công dân./.
Thanh tra Sở Nội vụ